Een (hoge) helderheid is cruciaal voor een goede kijkervaring op de beste tv's. Het zorgt ervoor dat je details beter kan zien en dat kleuren dieper en levendiger kunnen worden weergegeven. Daarnaast is een helder scherm soms ook nodig om overdag in direct zonlicht of in een felverlichte ruimte goed te kunnen zien wat er op het scherm gebeurt.
De impact van een hoge helderheid kan dus ook echt duidelijk merkbaar zijn, maar tegelijkertijd is "de juiste helderheid" of "genoeg helderheid" voor de gemiddelde persoon vaak ook lastig in te schatten. Wat is een nit (de meest gebruikelijke eenheid voor het meten van helderheid op tv's) of een lumen precies? En is 2.000 nits nou echt veel beter dan bijvoorbeeld 500 nits?
Een nit wordt gedefinieerd als een hoeveelheid licht die een enkele kaars uitstraalt in een vierkante meter (ongeveer het formaat van een 40-inch tv) en meestal spreken tv-fabrikanten over 'piekhelderheid' (of de maximale hoeveelheid licht van een bepaald percentage van het oppervlak van het scherm) in plaats van de gemiddelde helderheid van het hele scherm. Duizend nits staat in principe dus gelijk aan het licht van duizend kaarsen.
Tv's worden over het algemeen elk jaar steeds maar weer een klein beetje verbeterd, maar 2024 was ongetwijfeld het jaar met de grootste verbeteringen op het gebied van helderheid tot nu toe. Een van de beste mini-LED TV' s van vandaag de dag, de TCL QM851G, heeft een piekhelderheid van meer dan 3.500 nits. Dat is ongeveer het dubbele van wat veel van zijn concurrenten bieden, maar ook de nieuwe Hisense U8N en TCL C855 komen inmiddels vrij dichtbij een piekhelderheid van 3.000 nits, en dat voor een relatief lage prijs (mini-LED-instapmodellen zoals de Hisense U7N zitten meestal eerder rond de 1.000 nits)
Een mini-LED-scherm, dat gebruikmaakt van achterverlichting met enorm veel 'minute diodes', heeft een natuurlijk helderheidsvoordeel ten opzichte van OLED, een zelfoplichtende displaytechnologie die juist weer beter is voor het plaatsen van de helderheid waar deze nodig is (door individuele pixels te verlichten. OLED kan daardoor dus wel minder goed een hele hoge helderheid leveren en dat is dan ook de reden waarom deze technologie jarenlang bekritiseerd werd voor het feit dat het 'te donker' is voor in de gemiddelde huiskamer.
OLED TV's zijn de laatste jaren echter ook flink verbeterd op het gebied van helderheid. Nog niet zo lang geleden was het vrij ongebruikelijk als een OLED-scherm een helderheid van 1.000 nits kon bereiken, maar nu is dit steeds vaker het geval. Maar wat voor verschil maken deze verbeterde helderheden nou eigenlijk precies?
Het gaat niet alleen om helderheid
Zoals we eerder al benoemden, kan helderheid helpen om beelden beter zichtbaar te maken. Door beelden beter te verlichten, kan je ook meer details waarnemen. Daarnaast is helderheid ook cruciaal voor kleuren. Kleuren zien er namelijk al gauw vaag of grijzig uit als ze slecht verlicht zijn. Een hogere helderheid maakt het ook mogelijk om verschillende kleuren van elkaar te onderscheiden. HDR-content, die automatisch je tv de helderheidsoutput van je tv kalibreert om het contrast tussen verschillende kleurtonen te verbeteren, vereist ook een enigszins hoge helderheid (1.000 nits) om optimaal te kunnen worden weergegeven.
Een hoge helderheid op zichzelf is echter niet per se genoeg. Hoe je tv omgaat met deze helderheid is nog belangrijker. Je tv mag misschien wel een hele hoge helderheid hebben, maar als hij deze helderheid niet goed weet te verspreiden naar de locaties waar het nodig is, zonder andere pixels te beïnvloeden, kan het extra licht het contrast ook verminderen in plaats van verhogen. Een van de grootste voordelen van OLED-technologie is dat elke pixel individueel kan worden in- en uitgeschakeld. Dat betekent dat felle delen van het scherm omringt kunnen worden door puur zwarte pixels en niet half verlichte grijze pixels.
We hebben de afgelopen drie jaar onder andere regelmatig gebruikgemaakt van de LG C1 OLED TV en dat model is niet voorzien van al de nieuwste helderheidsverbeteringen die LG sinds zijn release heeft geïntroduceerd. De C1 heeft dan ook "maar" 750 nits. Hoewel deze tv dus niet ideaal is voor overdag naar je favoriete films en series kijken (zelfs indirect zonlicht van buiten kan beelden verpesten), het is nog steeds een prachtig scherm voor de manier waarop we hem grotendeels gebruikten: het bekijken van een film in de avond in een donkere ruimte.
Onze favoriete tv van 2024, en dus een van de beste tv's die je momenteel kan kopen, is de Samsung S95D. Dit is een OLED TV met een piekhelderheid van 1.868 nits. Dit is dus misschien niet het felste scherm dat we dit jaar voorbij hebben zien komen, maar deze helderheid is alsnog enorm indrukwekkend. Daarnaast wist Sony dit jaar met de introductie van de Sony Bravia 9, een mini-LED-model dat gebruikmaakt van de nieuwe 'XR Backlight Master Drive with High Peak Luminance'-technologie van het bedrijf om een hoge piekhelderheid én diepe zwartwaardes te kunnen bieden, sterke concurrentie te bieden voor de beste OLED TV's.
Een heldere toekomst voor tv's
2024 mag dan wel het beste jaar tot nu toe zijn geweest voor tv-helderheid, maar de lat zal ongetwijfeld weer hoger worden gelegd in 2025. Universal Display, een ontwikkelaar en fabrikant van OLED-displays, is er bijvoorbeeld inmiddels achter gekomen hoe het energie-efficiëntere displays kan produceren. Deze nieuwe aanpak zou productiekosten kunnen verminderen en tegelijkertijd de helderheid kunnen verhogen. Dat moet er dan weer voor zorgen dat high-end OLED TV's met een hoge helderheid minder duur hoeven te zijn.
Deze innovatie weet specifiek de energie-efficiëntie van blauwe pixels te verhogen en die zijn dan ook tot nu toe lastiger geweest om te optimaliseren op dit vlak dan de rode en groene pixels. Dit betekent dat toekomstige tv-schermen minder lagen van blauwe pixels nodig hebben om dezelfde helderheid te kunnen produceren als huidige modellen. Minder lagen betekent minder kosten en alsnog meer licht. We kunnen misschien volgend jaar ook al genieten van de voordelen van deze ontwikkeling.
TCL heeft verder ook plannen om in 2025 een nieuwe mini-LED TV uit te brengen, een update voor de QM851G van dit jaar, met schijnbaar een piekhelderheid van 6.500 nits. Dat komt in de buurt van de helderheid van direct zonlicht en zou veel helderder zijn dan zelfs de helderste tv's die nu op de markt te vinden zijn.
Natuurlijk is een hoge helderheid dus niet het enige belangrijke onderdeel voor een nieuwe tv. Ook onderdelen zoals de processor, de resolutie, de kwaliteit van de ingebouwde audio, de ondersteuning voor verschillende formats, de smart tv-interface en natuurlijk de prijs zijn van groot belang. Daarnaast heeft een tv met een wat beperktere helderheid ook zijn voordelen, zeker gezien de impact die te veel blauw licht kan hebben op de kwaliteit van je slaap.
Voor de grootste impact en de verbetering van het contrast van tv-displays is de steeds verder stijgende helderheid echter zeker een goede ontwikkeling.
