VRR is een van die afkortingen die je rond ziet vliegen als het om tv’s gaat. Als je een goed geïnformeerde aankoop wil doen, is het belangrijk om te begrijpen wat dit betekent. Vooral als je de tv gaat gebruiken met je PS5 of Xbox Series X.
VRR, wat staat voor ‘Variable refresh rate’, is een belangrijke feature om soepele gameplay te garanderen. Zowel bij online als offline games.
Hoe het werkt, en welke impact het heeft op jouw games is in deze gids te lezen.
Wat is VRR?
De belangrijkste functie van VRR is het tegengaan van het zogenoemde screen tearing terwijl je een game speelt. Screen tearing is een visuele glitch waarbij het beeld op jouw tv midden in het frame stottert.
Screen tearing gebeurt wanneer de beeldverversing van je tv niet synchroon loopt met de framerate van de game die je speelt. Dan krijg je een beeld op je scherm waarvan bijvoorbeeld het onderste gedeelte een frame voorloopt op het bovenste gedeelte.
Dit gebeurt omdat tv’s hun beeld niet in één keer verversen. Het inladen van een nieuwe frame gebeurt van boven naar onderen, waarbij elke pixel wordt geüpdatet. Dit gebeurt zo snel dat onze ogen het niet bij kunnen houden, behalve als screen tearing ontstaat.
Tearing is het meest opvallend wanneer je bijvoorbeeld een 60Hz-tv gebruikt terwijl de framerate van een game varieert tussen de 60fps en 45fps. In games met veel beweging, zoals shooters, valt dit het meeste op. Als je te snel omdraait zie je mogelijk een scheur in het beeld.
Het is niet prettig om naar te kijken.
VRR probeert dit op te lossen door de beeldverversing van je tv te synchroniseren met die van je console. Dat verwijdert screen tearing, zonder prestaties in te leveren.
VRR op HDMI 2.1
Het concept van framerates en beeldverversing overeenstemmen is niets nieuws, maar de techniek is de laatste jaren stukken beter en meer toegankelijk geworden.
VRR is nu onderdeel van HDMI 2.1, de nieuwste standaard van HDMI-technologie. Daarnaast werkt de functie op PS5 en Xbox Series X/S. Frame-synchronisatie is niet meer exclusief voor pc-gamers.
VRR ondersteunt 4K-resolutie en tot 120fps. Momenteel is dit het maximale wat consoles kunnen leveren, al komt de overstap naar 8K steeds dichterbij.
VRR implementeren in HDMI 2.1 is een belangrijke stap om deze functie standaard te maken. Hiervoor waren we afhankelijk van G-Sync en FreeSync, functies van Nvidia en AMD met hetzelfde doel. Sommige tv’s hebben ondersteuning voor deze opties, maar lang niet allemaal. VRR via HDMI daarentegen is makkelijker om op meer schermen te krijgen.
VRR-ondersteuning: welke TV’s, grafische kaarten en consoles hebben het?
De nieuwste consoles van Sony en Microsoft maken er al gebruik van, maar wat nog meer?
De Xbox One X/S ondersteunt AMD FreeSync. Deze consoles maken gebruik van grafische hardware van AMD, maar zijn inmiddels geüpdatet om VRR over HDMI te gebruiken.
Deze consoles hebben van zichzelf geen ondersteuning voor HDMI 2.1, maar het is mogelijk, om met de juiste kabels en updates, een HDMI 2.0-console VRR te laten ondersteunen. Dit gaat echter maar tot 60Hz, in plaats van de 120Hz die HDMI 2.1 kan halen.
Ook is het goed om te bedenken dat niet elke HDMI 2.1-tv automatisch VRR ondersteunt. Dit zal in de toekomst een minder groot probleem zijn, wanneer VRR over HDMI een standaardfunctie is. Als je nu een nieuwe tv aanschaft, let dan goed op of deze VRR-mogelijkheden heeft.
Naast de eerder genoemde consoles hebben ook de meeste moderne grafische kaarten ondersteuning voor een vorm van VRR. De RTX 3000- en RTX 2000-serie aan GPU’s van Nvidia beschikken over zowel G-Sync als VRR over HDMI. De GTX 1000-reeks daarentegen ondersteunt alleen G-Sync.
Bij het rode team heb je de RX 6000- en RX 5000-reeksen aan videokaarten. Deze hebben allebei VRR-mogelijkheden via zowel HDMI als AMD’s eigen FreeSync. De oudere RX 500-reeks kan alleen gebruik maken van FreeSync.
Als het om tv’s gaat, hebben verschillende merken al een ruim aanbod aan tv’s met VRR. Sowieso in de topklasse. De technologie wordt steeds vaker en vaker geïmplementeerd. LG, Sony en Samsung hebben alle drie verschillende modellen die een vorm van VRR ondersteunen. Met name VRR via HDMI komt vaak voorbij.
De technologie maakt een vlotte opmars. Echter gaat dit niet zonder problemen.
Probleem 1: bereik van beeldverversing
Elke monitor of tv die VRR ondersteunt heeft een bepaald bereik waarin het de functie kan gebruiken. Meestal is dit ongeveer van 40Hz tot 120Hz.
Er zijn games die visuele kwaliteit de voorkeur geven boven framerate. Deze games spelen zitten vaak vast op 30fps. Als dat het geval is, werkt VRR niet. Maar hier is een oplossing voor.
Sommige VRR-displays hebben een optie genaamd ‘LFC’ (low framerate compensation). Dit zorgt ervoor dat het scherm twee keer zo snel frames inlaadt. Hiermee blijven de beelden synchroon, maar je tv moet twee keer zo hard werken.
Dit is belangrijk om te onthouden voor console-gamers. De Xbox Series X en PS5 worden geadverteerd als ‘120fps’-consoles, maar in werkelijkheid zullen de meeste games op 30fps draaien. Door de framerate laag te houden, hebben ontwikkelaars meer ruimte om andere visuele functies te optimaliseren, zoals ray tracing. Voor games met een langzamer tempo, is een hoge framerate minder belangrijk.
Probleem 2: Versterkers
Mogelijk moet je niet alleen je tv upgraden om VRR te gebruiken, maar ook je audio-setup. Als je een versterker gebruikt, moet deze ook VRR ondersteunen.
Er is echter een omweg.
Je kan jouw pc of console direct aan je tv aansluiten en de optische audio-output gebruiken om de audio naar je versterker te sturen. Een ARC of eARC HDMI-aansluiting werkt ook.
eARC is hier de betere optie, aangezien deze hogere bandbreedtes ondersteunt.
En FreeSync, V-Sync en G-Sync dan?
Om te begrijpen waarom VRR via HDMI 2.1 zo goed werkt, moeten we terugkijken naar hoe deze technologie tot stand is gekomen. Te beginnen met V-Sync, de pionier van VRR.
V-Sync zorgt ervoor dat een grafische processor en een display samenwerken om dezelfde beeldverversing aan te houden, meestal op 60Hz.
Hiermee is screen tearing opgelost, maar andere problemen kunnen opduiken als je grafische processor niet snel genoeg is. Meestal zorgt dit voor stotterend of traag beeld.
Nvidia probeerde dit aan te pakken met Adaptive V-Sync. Deze vorm van VRR sluit zichzelf af als jouw fps onder de verversingssnelheid van je monitor komt.
Beide methodes waren verre van ideaal. Daarom kwam Nvidia met G-Sync als oplossing in 2013. Twee jaar later volgde AMD met FreeSync. Beide functies lijken op VRR via HDMI 2.1, omdat ze het gedrag van een beeldscherm aanpassen in plaats van een pc.
Het OLED-probleem
Nu je wat meer weet over de achtergrond, gaan we het over wat technische aspecten hebben. VRR doet namelijk niet zo veel met je beeldscherm als je denkt.
De maximale beeldverversing bepaalt uiteindelijk het meeste als het om VRR gaat. We nemen een 120Hz tv als voorbeeld.
Deze tv kan zijn scherm 120 keer per seconde verversen. Grofweg eens per 8,3 milliseconde. In elke interval kan een frame van een video worden ingeladen. Deze interval blijft hetzelfde, onafhankelijk van VRR.
Een tv wacht simpelweg tot een frame geladen is, en stopt deze in een tijdslot van 8,3ms.
Voor LCD-schermen is dit geen groot probleem. De pixels op een LCD-tv werken redelijk onafhankelijk. Dit is ook van toepassing op de QLED-tv’s van Samsung.
OLED-tv’s daarentegen hebben pixels die licht uitstralen, wat mogelijk effect heeft op VRR. Volgens experts kan het ervoor zorgen dat donkere gebieden op een OLED-scherm er wat waziger uitzien als VRR wordt gebruikt.
Wat dit betekent, is dat de perfecte OLED-tv voor VRR nog niet is uitgevonden. De technologie maakt echter constant verbeteringen. We komen steeds dichter en dichterbij toegankelijke VRR op een breed scala aan schermen.
- Wat is OLED? Zwartwaardes, inbranden en de nieuwe Switch uitgelegd
