Sony X90L review

Sony X90L: Review in een notendop

De Sony XR-X90L is Sony's middenklasser voor 2023 en wordt verkocht in schermformaten van 55 tot 98 inch. Hij heeft een normale LED-achtergrondverlichting met lokale dimming en gebruikt de high-end Cognitive Processor XR van het bedrijf samen met de nieuwe Clear Image XR-technologie om beelden te upscalen. 

Net als andere Sony-tv's maakt de X90L gebruik van Google TV. Dit geeft je toegang tot vrijwel elke streaming app die je maar wilt en naast de eigen Google Assistant werkt de Sony samen met Alexa en Apple Home voor slimme bediening. Je kunt Google Assistant handsfree gebruiken via de ingebouwde microfoon van de tv of door op de microfoonknop op de afstandsbediening te drukken. Een unieke functie van Sony op de X90L (en andere tv's van het bedrijf) is Bravia Core, waarmee je films uit de Sony Pictures-bibliotheek kunt streamen met een kwaliteit die volgens het bedrijf vergelijkbaar is met fysieke media.

De beeldkwaliteit van de X90L is een verbetering ten opzichte van de Sony X90K van vorig jaar, met een aanzienlijk hogere helderheid en betere lokale dimming. Deze verbeteringen komen vooral tot hun recht bij HDR, met een verhoogd contrast dat zorgt voor een verbeterde definitie van de felverlichte delen en schaduwen. Upscaling van normale HD-beelden is ook erg goed, terwijl native 4K-beelden er enorm gedetailleerd uitzien.

De X90L heeft een eenvoudig maar effectief geluidssysteem aan boord, met speakers aan de linker- en rechterkant van het scherm om het geluid uit de luidsprekers aan de onderkant van de tv te versterken. Dankzij de Acoustic Center Sync-functie kun je de ingebouwde luidsprekers van de tv gebruiken als middenkanaal in combinatie met een Sony-soundbar.

Sony's ontwerp voor de X90L combineert een slank paneel met net zo'n slanke rand. De steunvoetjes van de TV kunnen omhoog worden gezet om plaats te bieden aan een soundbar, met als andere optie een vlakke plaatsing van het scherm tegen de bovenkant van een tv-standaard.

Gamingfuncties bestaan uit 4K/120Hz, VRR, ALLM en ondersteuning voor Dolby Vision gaming. De X90L is ook perfect voor PlayStation 5, met automatische HDR-tone mapping en een Auto Genre-beeldmodus die beide worden geactiveerd wanneer een PS5-console-invoer wordt gedetecteerd. Een nieuwe functie voor 2023 is Sony's Game Menu voor snelle game-gerelateerde aanpassingen en de tv heeft twee HDMI 2.1-ingangen zodat je optimale prestaties kan halen met de PS5 en Xbox Series X.

Sony X90L review: prijs en releasedatum

• Releasedatum: juni 2023
• Van 1.399 euro voor de 55-inch versie
• Tot 9.999 euro voor de 98-inch versie

De X90L-serie bevindt zich in het midden van het LED TV-assortiment van het bedrijf, tussen de X77L en de X93L, een aanzienlijk duurdere serie met mini-LED-achtergrondverlichting. Deze serie biedt afmetingen tot 98 inch waardoor het de grootste tv is van Sony.

• XR-55X90L: €1.399 
• XR-65X90L: €1.799
• XR-75X90L: €2.349
• XR-85X90L: €2.799 
• XR-98X90L: €9.999

Sony X90L review: specs

Sony X90L review: functies

• Normale LED-achtergrondverlichting met lokaal dimmen
• Nieuwe XR Clear Image-upscaling en -verwerking

De Sony X90L maakt gebruik van een QLED-scherm (dat Sony "Triluminous" noemt, maar het is dezelfde technologie) met een gewone LED-achtergrondverlichting en full-array lokale dimming. Volgens het bedrijf worden er 60% meer lokale dimzones gebruikt op de nieuwe tv vergeleken met de X90K van vorig jaar en is hij 30% helderder. De X90L heeft ook dezelfde Cognitive Processor XR als de tv's in het hogere segment, zoals de Sony A80L, en er is ondersteuning voor Dolby Vision, HDR10 en HLG high dynamic range.

Twee beeldverwerkingsfuncties in de X90L zijn XR Contrast Booster en XR Clear Image. De eerste is ontworpen om de helderheid te verhogen en blooming van de full-array LED-achtergrondverlichting van de tv te verminderen. De tweede is een speciale verwerking die beelden upscalet naar 4K en automatisch adaptieve ruisonderdrukking en "superresolutie" toepast. Er zijn geen menu-instellingen om XR Clear Image in te schakelen, uit te schakelen of aan te passen, dus het is onmogelijk om het effect ervan te meten, maar zoals je kunt lezen in het gedeelte over beeldkwaliteit hieronder, levert de X90L consistente, heldere beelden.

Net als andere Sony-tv's maakt de X90L gebruik van de Google TV voor streaming en bediening. Een ingebouwde microfoon zorgt voor spraakbediening en de afstandsbediening van de tv heeft ook een ingebouwde microfoon. De X90L werkt met Alexa en Apple Home en is uitgerust met Sony's Bravia Core-streaming, die volgens het bedrijf een beeldkwaliteit levert die vergelijkbaar is met fysieke media met een dataoverdrachtssnelheid tot 80Mbps. Bravia Core-titels zijn afkomstig uit de studiobibliotheek van Sony Pictures en omvatten de grootste beschikbare IMAX Enhanced-collectie (volgens Sony dan toch).

Aansluitingen op de X90L zijn onder andere twee HDMI 2.1-poorten met ondersteuning voor 4K/120Hz, VRR en ALLM voor gaming. Een nieuw Game Menu biedt snelle toegang tot instellingen zoals VRR, waasvermindering en Black Equalizer. De X90L ondersteunt ook 4K Dolby Vision gaming.

• Functies: 4/5

Sony X90L review: beeldkwaliteit

• Verbeterde piekhelderheid ten opzichte van het model van vorig jaar
• "Oneindig' contrast
• Lichte blooming

Een van de grootste, meest voor de hand liggende verbeteringen van de Sony X90L is de helderheid. De 65-inch versie had een piekhelderheid voor HDR van 1.225 nits. Dat is een aanzienlijke helderheidsverbetering ten opzichte van de X90K van vorig jaar, die 964 nits haalde in dezelfde test.

De piekhelderheid in de filmmodus van Sony was bijna net zo goed met 1.173 nits. Deze resultaten vallen onder de hoge piekhelderheidsmetingen die we hebben gedaan bij verschillende vlaggenschip mini-LED TV's in 2023, maar ze zijn uitstekend voor een tv met een standaard LED-achtergrondverlichting.

Metingen met de Calman-kleurkalibratiesoftware van Portrait Displays toonden aan dat de XL90 DCI-P3 (de kleurruimte die wordt gebruikt voor het masteren van 4K-films en digitale bioscoopreleases) voor 96,1% dekt en BT.2020 voor 71,9%. De Delta E-waarden voor grijswaarden waren gemiddeld 2,98 (we zoeken meestal naar waarden onder de 3) en de Delta E-waarden voor kleurpunten 1,5. Over het geheel genomen zijn dit prima testresultaten en ze laten zien dat de XL90 goed is uitgerust om films en tv-programma's met accurate kleuren weer te geven.

Het gemeten zwartniveau van de tv op een 0%-patroon was 0 nits (d.w.z. helemaal zwart), wat resulteert in een "oneindig" contrast. Voor alle volgende weergaven werd de aangepaste beeldmodus gebruikt, met zowel Auto Local Dimming als Peak Luminance ingesteld op High, Gamma op 0 en kleurtemperatuur op Warm.

De Sony heeft geen antireflecterende schermcoating om reflecties tegen te gaan. Toch was schittering van het scherm geen probleem tijdens dagelijks gebruik. De X90L heeft geen groothoekfunctie die de beeldkwaliteit zou verbeteren als je niet in het midden kijkt, maar het contrast en de kleurverzadiging van de tv zagen er uniform uit over een kijkhoek van 30 graden (wat genoeg zou moeten zijn voor een typische bankopstelling).

Bij het kijken van Blu-rays merk je pas echt dat de tv een fantastisch beeld weergeeft, met scherpe highlights en uitstekende details. Moeilijke scenes kunnen een lichte mate van tegenlichtblooming vertonen, maar het effect was niet echt merkbaar bij gewone film- en tv-beelden. De televisie is merkbaar beter dan de X90K van vorig jaar.

De Sony X90L presteerde ook goed met filmscènes in 4K op Blu-rays. De indrukwekkende bewegingsverwerking kwam naar voren in een vroege scène uit No Time to Die, waarbij het ruige landschap waar James Bond doorheen loopt er natuurgetrouw uitzag terwijl de camera eroverheen bewoog. En in een scène uit Dune (2021) waarin Paul Atreides door een schemerige ruimte loopt na een ontmoeting met de Bene Gesserit Reverend Mother, was het beeld ruisvrij en toonde het een breed scala aan schaduwdetails.

Normale tv-programma's in HD-resolutie die je kan streamen via de Google TV-apps zagen er indrukwekkend helder uit, waarbij de XR Clear Image-verwerking van de tv zijn werk deed. Shows in 4K zoals The Bear zagen er nog beter uit: close-ups van gezichten lieten veel details en subtiele kleurgradaties in huidtinten zien en het wit van de schorten van de chef-koks zat ook vol met subtiele highlights.

• Beeldkwaliteit: 4,5 / 5

Sony X90L review: geluidskwaliteit

• Speakers voor geluidspositionering
• Acoustic Center Sync
• Gemiddeld geluid maar dialogen klinken helder

De ingebouwde luidsprekers van Sony worden geholpen door een paar "sound positioning" speakers aan de linker- en rechterkant van het scherm. Deze helpen dialogen te versterken en geven ze een natuurlijkere 'plaats' op het scherm dan je anders zou krijgen van een tv met neerwaarts gerichte luidsprekers. Ze zorgen ook voor een uitgebreidere presentatie van geluidseffecten in films, hoewel je geen hoogte-informatie hoort in Dolby Atmos-soundtracks zoals met een Dolby Atmos-soundbar.

Een functie die de audiomogelijkheden van de tv uitbreidt, is Acoustic Center Sync, waarmee je de ingebouwde luidsprekers van de tv kunt gebruiken als middenkanaalluidspreker met bepaalde soundbars van Sony. De verschillende geluidsmodi van de tv leverden geen merkbaar verschillende prestaties, afgezien van de spraakverbeterende Dialoog-modus. Over het algemeen was het geluid van de X90L goed, met duidelijke dialogen. Hij zal zeker profiteren van een van de beste soundbars, wat een van de redenen kan zijn waarom de steunvoeten van de tv een die set-up mogelijk maken.

• Geluidskwaliteit: 4/5

Sony X90L review: design

• Slank ontwerp met in hoogte verstelbare steunvoetjes
• Vier HDMI-ingangen (slechts twee HDMI 2.1)
• Afstandsbediening met ingebouwde microfoon

Met een diepte van 57 mm ziet de X90L er slanker uit dan de X90K van vorig jaar. Hij heeft ook een slanke aluminium rand, een upgrade ten opzichte van de plastic rand van de X90K. De metalen steunvoetjes kunnen op twee verschillende hoogtes staan: een lage stand die de onderkant van het scherm gelijk plaatst met het oppervlak van een tafel of standaard, of een hoge stand die ruimte vrijmaakt voor een soundbar.

Het aansluitpaneel aan de zijkant van de X90L bevat vier HDMI-ingangen, waaronder twee HDMI 2.1-poorten (één met eARC) en een optische digitale audio-uitgang. Sony levert IR-, RS-232C- en ethernetpoorten voor aansluiting op home control-systemen en er zijn ook een paar usb-poorten met voeding.

De afstandsbediening van Sony biedt een basispakket met knoppen voor directe toegang tot streamingdiensten, zoals Netflix, Disney Plus, Amazon Prime Video en YouTube. Sony-diensten zoals Bravia Core en Crunchyroll krijgen hier ook hun eigen knoppen, waarbij de laatste je snel toegang geeft tot een schat aan gratis anime als je tegen een reclame of twee kan (een abonnement om zonder reclame te kijken, kan natuurlijk ook). Een centraal geplaatste knop activeert de ingebouwde microfoon van de afstandsbediening voor spraakopdrachten, iets wat je misschien wel zult gebruiken omdat de bedieningsknoppen van Sony's afstandsbediening moeilijk te vinden kunnen zijn in een schemerige of donkere kamer.

• Design: 4,5 / 5

Sony X90L review: smart tv & menu's

• Google TV-interface
• Handsfree stembediening werkt met Google, Alexa en Siri (via Apple Home)
• Uitgebreide geavanceerde beeldinstellingen

De slimme Google TV-interface van de Sony X90L is rijkelijk voorzien van apps en kan kijksuggesties doen op basis van je kijk- en browsegeschiedenis als je je aanmeldt met een Google-account. Een ander voordeel van het aanmelden is dat je een Google Foto's kunt verbinden om persoonlijke foto's op de tv weer te geven in de ambient-modus.

Naast spraakbediening via de microfoon van de afstandsbediening, kun je met de ingebouwde microfoon van de tv Google Assistant aanspreken om programma's te zoeken, het volume aan te passen en nog veel meer, allemaal handsfree. De Google Home-app biedt een andere optie voor tv-bediening en wordt gebruikt om de ambient-modus in te stellen en om andere smart home-apparaten aan te sluiten voor bediening via de tv.

Als je op instellingenknop drukt (rechtsboven op de afstandsbediening) dan wordt een menu met snelle instellingen opgeroepen dat je kunt aanpassen om veelgebruikte menu's zoals beeld en geluid gemakkelijk toegankelijk te maken. Je kan ook opties verwijderen uit de snelle instellingen om het proces te stroomlijnen. Er is ook het Instellingen-menu dat een compleet menu met opties bevat, waaronder die voor beeld en geluid. De uitgebreide geavanceerde beeldinstellingen omvatten aanpassingen voor lokale dimming, piekhelderheid en er zijn ook aanpassingen voor het gamma en de witbalans.

• Smart tv & menu's: 4 / 5

Sony X90L review: gaming

• 4K/120Hz met VRR en Dolby Vision gaming
• Hoge input lag van 18,2 ms
• Nieuw gamemenu voor snelle aanpassingen

De X90L biedt een grote hoeveelheid functies voor gamers die op zoek zijn naar een van de beste 120Hz-tv's voor gaming. Er is ondersteuning voor 4K/120Hz, VRR, ALLM en Dolby Vision gaming en de tv is ook "Perfect voor PlayStation 5", wat betekent dat automatische HDR tone mapping en een Auto Genre beeldmodus worden geactiveerd als er een PS5-console wordt gedetecteerd. Het enige nadeel is dat de ondersteuning voor geavanceerde gamingfuncties beperkt is tot de twee HDMI 2.1-poorten, terwijl de andere HDMI-poorten versie 2.0 ondersteunen.

Nieuw voor Sony-tv's in 2023 is een Game Menu dat snel toegang biedt tot instellingen zoals VRR, waasvermindering en Black Equalizer. Er is ook een reeks crosshair-opties om te helpen bij het richten in first-person shooters. 

De input lag gemeten met een Leo Bodnar 4K meter in de Game picture modus was 18,2ms. Dat resultaat is lager dan gemiddeld in vergelijking met andere tv's die we dit jaar hebben getest, maar het is nog steeds laag genoeg om een positieve invloed te hebben op de prestaties bij het spelen van consolegames.

• Gaming: 4 / 5

Moet ik de Sony X90L TV kopen?

Koop hem als...

Koop hem niet als…

Sony X90L: alternatieven

LG C3 OLED
De LG C3 is met een vergelijkbare piekhelderheid, kleurrijk beeld en slank design een sterke concurrent. De LG C3 is beter geschikt voor gaming met vier HDMI 2.1-poorten.

Lees de LG C3 review

Samsung S90C OLED
De Samsung S90C is wellicht de grootste concurrent van de Sony  X90L. Net als de Sony is deze erg sterk met betrekking tot prijs-kwaliteit en hij heeft een QD-OLED-paneel met uitstekende beeldkwaliteit.

Lees de Samsung S90C review

Hoe we de Sony X90L TV testen

• 15 uur lang waardes gemeten en tv/films gekeken
• Metingen werden uitgevoerd met Calman kleurkalibratiesoftware.
• Er werd een volledige kalibratie uitgevoerd voordat er subjectieve tests werden uitgevoerd.

We hebben de televisie eerst getest met gebruik van de standaard instellingen waar je mee begint, en daarna hebben we de verschillende beeldmodi getest en de kleuren, witbalans en helderheid gemeten.

Voor de Sony X90L gebruikten we de Calman ISF-workflow, samen met de geavanceerde beeldmenu-instellingen van de tv, om het beeld zo nauwkeurig mogelijk te kalibreren met Standaard Definitie en HD-bronnen. Daarna hebben we een aantal filmscènes bekeken op 4K Blu-ray om de prestaties van de tv te beoordelen, evenals nieuw Dolby Vision-gecodeerd materiaal dat is gestreamd vanaf bronnen zoals Netflix en HBO Max.